रेशम भट्टराई,
नेपालमा पछिल्ला वर्ष उच्चस्तरीय प्याथल्याब स्थापना भइरहेका छन् । सानादेखि ठूला सबै परीक्षण अब स्वदेशमै गर्न सकिन्छ । तर अहिले पनि कमिसनको चक्करका कारण स्वदेशी ल्याबमा गर्न सकिने परीक्षणका लागि समेत भारतका विभिन्न सहर पठाइने गरिएको छ । यसरी भारत पठाउँदा एकातिर बिरामीले थप आर्थिक भार बेहोर्नु परिरहेको अवस्था छ भने अर्कोतिर विश्वसनीयतामाथि पनि ढुक्क हुने अवस्था छैन । समय पनि बढी लाग्छ । यसरी स्वदेशमै गर्न सकिने जाँचका लागि विदेश पठाउँदा लाखौं होइन करोडौं रुपैयाँ बिदेसिने गरेको छ । यो काम डाक्टरको संलग्नतामा भइरहेको छ ।
क्लिनिकको कुनामा यहाँ रगत, दिसा, पिसाब जाँच गरिन्छ भन्ने साइनबोर्ड लगाएर नमुना संकलन गरी भारत पठाउने गरिन्छ । यी सबै काम त्यो क्लिनिकमा संलग्न डाक्टरको मिलेमतोमा हुने गरेको छ । भारत पठाइने नमुनामा डाक्टरलाई ५० प्रतिशतसम्म कमिसन पाइन्छ । त्यहाँ पठाइएको नमुना कस्तो ल्याबमा परीक्षण गरिन्छ ? केही थाहा हँुदैन । विश्वसनीयता पनि हँुदैन । तर कमिसनकै चक्करमा यो काम भइरहेको छ । बाहिर पठाउँदा कहिलेकाहीँ त नमुना नै हराएर गलत रिपोर्टसमेत आउने गरेका थुप्रै उदाहरण छन् ।
सरकारले प्रयोगशाला स्थापना, सञ्चालन तथा मापदण्डसम्बन्धी निर्देशिका २०७३ ल्याएको छ । निर्देशिकाले स्वदेशमा गर्न सकिने ल्याब टेस्टलाई विदेश लैजान नपाउने व्यवस्था छ । यो व्यवस्थालाई व्यवहारमा कडाइका साथ लागू गरिनुपर्छ । यस विषयमा व्यापक जनचेतना जगाउनु आवश्यक छ । जहाँ पायो त्यही ल्याब जाँच गराउनु भएन । ल्याबहरूबीच पनि सहकार्य हुनु आवश्यक छ । एउटामा हुन नसक्ने जाँचका लागि अर्कोलाई सिफारिस गर्ने चलन स्थापित गर्नुपर्छ ।
ल्याब टेस्टका रूपमा मोटो कमिसन लिने तर बिरामीको स्वास्थ्यमाथि खेलवाड गर्ने चिकित्सक माथि पनि कडाइ गर्नुपर्छ । कमिसन लिने ल्याबलाई मात्र नभएर चिकित्सकलाई पनि कारबाही गर्नुपर्छ । केही डाक्टरहरूले मैले भनेको ल्याबमा जाँच गराएर रिपोर्ट ल्याएनांै भने म निको हुने ग्यारेन्टी लिन्न भनेर बिरामी र उनका आफन्तलाई धम्काउनेसमेत गरेका छन् । यस्तो गर्नु कानुनविपरीत हो । ल्याब जाँच कहाँ गराउने ? भन्ने कुरा बिरामीको अधिकार हो । त्यसमा डाक्टरले त सल्लाहमात्र दिने हो । बाध्य पार्ने होइन ।
( भट्टराई पाटन प्याथ ल्यावका कार्यकारी निर्देशक हुन)
Leave a Reply